Nowoczesne pianina cyfrowe
Wielu młodych muzyków, kierując pierwsze kroki do sklepów muzycznych w celu zakupu pianina, zastanawia się jaki model wybrać. Czy zdecydować się na klasyczny instrument analogowy, czy może wybrać nowoczesny instrument cyfrowy.
I tak jak w przypadku pianin analogowych nie powinniśmy mieć większych problemów podczas pierwszych testów instrumentu, tak w przypadku pianin elektronicznych (cyfrowych) natkniemy się na szereg terminów technicznych, odróżniających je od klasycznych pianin analogowych.
Często radzimy się specjalistów co wybrać; dla niektórych pianino cyfrowe to „podróbka" klasycznych pianin analogowych, dla innych analogowe pianina to wymierająca grupa instrumentów, pochodząca ze starej epoki, która nie gwarantuje dobrego rozwoju młodemu muzykowi (chodzi o współprace z sekwenserem, komputerem, itp.).
Bez względu na te opinie podstawą naszej decyzji powinna być relacja pomiędzy ceną instrumentu a możliwościami jakie dany model oferuje. Często jest tak, że podstawowy model pianina analogowego jest w cenie dwukrotnie wyższej niż jego odpowiednik w postaci pianina cyfrowego. Nie świadczy to oczywiście o fakcie, że pianina cyfrowe są gorszej jakości. Nowoczesna technologia elektroniczna umożliwia wytwarzanie elektronicznych instrumentów, które pod wieloma względami przewyższają możliwości pianin analogowych, a ich cena jest bardzo atrakcyjna.
Nie bez znaczenia w tym przypadku jest także porównanie obu klawiatur i samego brzmienia pianina. Często w takiej konfrontacji dochodzimy do wniosku że klawiatury są porównywalne, brzmienia nie budzą zastrzeżeń, więc za co tutaj przepłacać. Większość firm produkujących pianina cyfrowe dzieli swój asortyment na grupy, które segregują produkty pod względem zastosowania. Wyróżniamy 3 takie grupy: cyfrowe pianina klasyczne (odpowiednik klasycznych pianin analogowych), inteligentne pianina cyfrowe (z automatycznym akompaniamentem) oraz pianina estradowe (koncertowe). Jeżeli nasze pianino służyć ma celom edukacyjnym, czyli nauka gry, powinniśmy zdecydować się na pianino klasyczne (analogowe lub cyfrowe), które sprosta naszym wymogom i zagwarantuje nasz rozwój w przyszłości.
Na początku zwracamy uwagę na klawiaturę i brzmienia, następnie sprawdzamy możliwości instrumentów. Specyfikacja, czyli dane techniczne, poszczególnych modeli zawiera różne terminy, które mogą być niezrozumiałe dla młodych muzyków. Poniżej zamieszczamy opisy podstawowych funkcji oferowanych przez nowoczesne pianina cyfrowe. Dokładnie na te pozycje powinniśmy zwrócić uwagę, podczas wyboru naszego pianina cyfrowego.
Ile klawiszy?
Liczba pożądanych klawiszy w pianinie zależy od rodzaju muzyki, którą masz zamiar grać. Potrzeby początkujących lub dzieci całkowicie spełni pianino pięciooktawowe (61 klawiszy), natomiast dla pianistów grających muzykę klasyczną, będzie musiał być to instrument posiadający 88 klawiszy.
Jaka klawiatura?
Klawiatura "lekka" (spotykana w przenośnych keyboardach i organach) nie wymaga dużej siły nacisku na klawisze, jednak ograniczona jest muzyczna ekspresja wykonywanego utworu. Klawiatura "ciężka" (z ważonymi klawiszami) daje znacznie większe możliwości kontroli nad tym co grasz i wystarczy niewiele praktyki, abyś przyzwyczaił się do ataku klawiszy w graniu profesjonalnym. Większość pianin cyfrowych posiada obciążniki w ataku klawiszy, aby stworzyć wrażenie porównywalne do gry na instrumencie akustycznym.
Mechanizm młoteczkowyMechanizm młoteczkowy to umieszczony młotek pod klawiszem. Z uwagi na fakt braku sprężynki pod klawiszem, unikamy szybkiego unoszenia się klawisza gdy w niego uderzamy. Oznacza to, że klawiatura pianin cyfrowych charakteryzuje się bardzo zbliżonym sposobem funkcjonowania ataku klawiszy do fortepianu koncertowego.
Progresywna mechanika młoteczkowaGrając na markowych pianinach akustycznych, zauważymy, że nuty grane w dolnym ataku pianina wydają się wybrzmiewać silniej niż w ataku górnym. Firma Roland wprowadziła na rynek klawiaturę z progresywną mechaniką młotkową, będącą dokładną repliką tego wrażenia, sprawiając niezwykle realistyczne odczucie gry.
Klawiatura dynamiczna i wrażliwa na szybkość naciskania na klawisze
Ta funkcja klawiatury sprawia, że gdy delikatnie naciśniemy klawisz dźwięk będzie wybrzmiewał w sposób łagodny, natomiast przy silniejszym uderzeniu, dźwięk będzie głośniejszy i bardziej "szorstki" - zbliżony do dźwięku pianina akustycznego. Nowoczesne pianina cyfrowe wyposażane są w klawiaturę dynamiczną, wrażliwą na szybkość nacisku na klawisze i w większości modeli możemy mieć do dyspozycji różne poziomy "czułości" klawiatury, dostosowując ją do indywidualnych potrzeb.
Próbkowanie
Próbkowanie jest technologią wykorzystywaną do "nagrywania" pojedynczych nut instrumentu akustycznego na instrument cyfrowy. Dźwięk pianin cyfrowych jest wypadkową wielu próbek brzmieniowych, na który składają się oddzielne nuty barwy pianina. Oznacza to, że jeśli nuta zostanie "uderzona" z większą siłą, usłyszymy złożoną próbkę dźwięku pianina akustycznego, którego klawisz został uderzony silniej, a nie pojedynczą próbkę, tyle że zagraną głośniej. W ostatnich latach firmy produkujące pianina cyfrowe, wyposażają swe instrumenty z stereofoniczne próbki, co w jeszcze większym stopniu odbija się na jakość programów brzmieniowych.
Zaawansowane brzmienie uprzestrzenniające 3DDzięki osiągnięciom najnowocześniejszej technologii, pianina cyfrowe mogą wybrzmiewać nie tylko w wersji stereofonicznej, ale trójwymiarowej. Oznacza to, że odnosimy wrażenie dochodzenia dźwięku ze wszystkich stron, a nie tylko z dwóch kolumn głośnikowych.
Stereofoniczne czy monofoniczne źródło dźwięku?
Ponieważ mamy dwoje uszu, do odtworzenia dźwięku będziemy potrzebowali również dwóch kolumn nagłaśniających. W brzmieniach pianina, na przykład, nuty basowe znajdują się po lewej stronie panoramy stereofonicznej, natomiast tony wysokie - po prawej. Aby uzyskać najbardziej realistyczne brzmienie pianina, nowoczesne pianina cyfrowe wyposażone są w stereofoniczny system wzmacniający.
Jaka moc wyjściowa?Moc systemu nagłośnieniowego należy dobierać do rozmiarów pomieszczenia, w którym instrument ma być ustawiony. Zazwyczaj wystarczającym poziomem wzmocnienia jest 10 lub 15 watów, jednakże wzmacniacze o większej mocy gwarantują pełniejsze, bogatsze i bardziej naturalne brzmienie. Nowoczesne pianina cyfrowe posiadają niezwykle sprawne systemy nagłośnieniowe, więc nie ma potrzeby stosowania wzmacniaczy o wysokim poziomie sygnału wyjściowego. Ponadto, niektóre pianina wyposażone są w dwa gniazdka słuchawkowe, co jest właściwością niezwykle praktyczną podczas długotrwałych ćwiczeń i muzykowania o późnej porze.
Efekt pogłosowy ReverbEfekt pogłosowy Reverb kreuje pogłos. Jest on charakterystyczny dla kościołów, dużych sal koncertowych, itp. Należy go używać w celu dodania głębi do tego, co gramy. Efekt Reverb brzmi bardzo efektownie jeśli korzystamy ze słuchawek.
Efekt ChorusDziałanie efektu Chorus daje wrażenie brzmienia kilku, lekko odstrojonych instrumentów, grających unisono tę samą partię. Efekt tworzy dużą przestrzeń stereofoniczną i jest szczególnie zalecany do stosowania z barwami pian elektrycznych i gitarowych.
TranspozycjaInstrument wyposażony jest w funkcję transpozycji, która pozwala przenieść grany materiał do innej tonacji. Najmniejszym interwałem, o jaki można transponować jest sekunda mała (półton). Funkcja ta jest niezwykle przydatna podczas akompaniowania wokalistom.
Zmienna wysokość strojuPianina cyfrowe nie wymagają strojenia, lecz czasem może okazać się wygodnym możliwość regulacji wysokości stroju, co jest właściwością przydatną w wypadku gdy chcemy dokładnie dostroić je do innego instrumentu.
Możliwość wybierania skal strojeniaW dzisiejszych czasach, najszerzej używany system strojenia nosi nazwę „czysty temperowany". W systemie tym, interwał oktawy został podzielony na 12 równych części (półtonów), co pozwala na granie akordów i melodii w dowolnej tonacji. Czasem jednak, jeśli chcielibyśmy odnieść bardziej realistyczne wrażenie przy słuchaniu muzyki renesansowej czy barokowej, w celu wychwycenia wszelkich niuansów charakteryzujących muzykę tamtej epoki, bardziej użytecznym byłoby zastosowanie innej skali strojenia. Wyższe modele pianin cyfrowych, umożliwiają wybranie różnych metod strojenia za pomocą naciśnięcia tylko jednego przycisku. Nawiasem mówiąc, jest to praktycznie niewykonalne w pianinach akustycznych, chyba że jesteśmy gotowi dostrajać każdą strunę osobno!
Rezonans dźwięku
Gdy uderzamy w klawisz pianina akustycznego, dźwięk, który słyszymy jest nie tylko składową wybrzmienia uderzonej struny, lecz również efektu pogłosowego rezonowania całej obudowy, co czyni dźwięk bogatszym i pełniejszym w szczególności przy wciśniętym pedale przedłużającym dźwięk. Pianina cyfrowe w pełni oddają ten realizm.
PolifoniaWszystkie instrumenty elektroniczne posiadają ograniczoną możliwość wybrzmienia ilości nut w tym samym czasie. Chociaż posługujemy się tylko dziesięcioma palcami, dzięki fortepianowym pedałom przedłużającym dźwięk, bądź nałożeniu na siebie dwóch barw, możemy usłyszeć lub zagrać o wiele więcej nut jednocześnie. Pianina z polifonią poniżej 64 głosów mogą ograniczać grane przez nas pasaże muzyczne. Większość nowoczesnych pianin cyfrowych charakteryzują się polifonią przynajmniej 64 głosową, zaś modele najwyższe 128 głosową.
Pedały nożne
Pierwszy pedał (forte) jest zawsze tym, który powoduje przedłużenie dźwięku bez konieczności przytrzymywania wciśniętych klawiszy. Drugim jest pedał soft, wykorzystywany do grania głównie muzyki klasycznej. Trzecim pedałem jest sostenuto, spotykany w fortepianach koncertowych, a używany jest głownie przez zaawansowanych pianistów grających muzykę klasyczną.
Możliwość ciągłej zmiany funkcji pedałów damper i softZazwyczaj, pedał przedłużający (lub tłumiący) dźwięk w pianinie elektronicznym (damper), pozwala tylko na włączenie i wyłączenie tej funkcji. Jednak większość cyfrowych pianin posiada możliwość ciągłej oraz precyzyjnej regulacji zmiany wymaganej ilości przedłużanego dźwięku, co dowodzi, że sposób działania tego cyfrowego instrumentu jest podobny do pianina akustycznego.
Zasób brzmieniowy instrumentuPrzy wyborze pianina cyfrowego, najważniejszymi barwami, na które należy zwrócić uwagę są barwy pianina. Jednakże, do dyspozycji możemy mieć jeszcze barwy służące do grania innych rodzajów muzyki, jak na przykład organowe do grania hymnów i muzyki kościelnej, barwy klawesynowe do muzyki Mozarta, czy barwy pianin elektrycznych do muzyki współczesnej.
Gra dwoma barwami (Funkcja layer)
Funkcja umożliwia grę dwoma barwami jednocześnie, na przykład barwami pianina i sekcji smyczków.
Moduł brzmieniowyModuł brzmieniowy jest oddzielnym urządzeniem, które może być podłączone do naszego pianina za pośrednictwem portów MIDI. Dzięki niemu mamy możliwość korzystania z wielu innych dźwięków niż tylko pianina. Niemniej jednak na naszym rynku możemy spotkać wiele modelów pianin cyfrowych, wyposażonych w rozbudowany moduł wewnętrzny, z bogatą listą barw.
Sekwencer/rejestratorSekwencery umożliwiają nagranie własnego materiału muzycznego i jego odtworzenie, zarówno w „pamięci" wewnętrznej pianina lub na dyskietce komputerowej. Na rynku dostępna jest ogromna ilość dyskietek z wcześniej zapisaną na nich muzyką w postaci plików SMF, które mogą zostać wykorzystane w wielu pianinach cyfrowych.
Wielogłosowość (Multitimbral)Jeśli instrument posiada 16-partiowy multitimbral, oznacza to, że może jednocześnie odgrywać 16 różnych partii muzycznych. Jeśli pianino wyposażone zostało w barwy 16 instrumentów, oznacza to, że mogą one również wybrzmiewać jednocześnie.
Format GM2Jest to format będący zestawem ustawień zaproponowanych przez firmę Roland w celu standaryzowania działania modułów brzmieniowych i efektowych. Aranżacje zapisane na i dla kompatybilnych źródeł dźwięku, mogą być odtwarzane przez każdy dowolny instrument kompatybilny z formatem GM2 i będzie brzmiał w podobny sposób.
Pliki muzyczne MIDI (Standard MIDI Files - SMF)
Pliki SMF to muzyczne aranżacje i orkiestracje zapisane na dyskietce komputerowej, które mogą być odtworzone przez każdy instrument kompatybilny z systemem SMF przy pomocy napędów do dyskietek. Istnieje możliwość wyciszenia dowolnej partii pliku muzycznego i zagrania jej samodzielnie. Na rynku dostępnych jest tysiące plików SMF z wszystkimi gatunkami muzycznymi.
Inteligentny aranżerPianina z inteligentnym aranżerem wprowadzają nas do świata przepięknych akompaniamentów, które możemy dobierać do stylu naszej gry. Kontrola nad aranżacjami pianina odbywa się poprzez granie akordów lewą ręką w trybie podziału klawiatury na dwie części, bądź dwoma rękami w trybie „Pianist". Wrażenie jest podobne do gry z zespołem, lub orkiestrą, która cały czas dotrzymuje nam tempa.
Style muzyczneFirmy muzyczne posługuje się tym terminem do określania wzorców akompaniamentowych granych przez inteligentny aranżer. Instrument wyposażony w funkcję automatycznego akompaniamentu ma zarejestrowanych w swojej pamięci wewnętrznej wiele różnych stylów muzycznych i zazwyczaj oferuje możliwość rozszerzenia własnej biblioteki o dodatkowe style z dyskietek.
Funkcja Melody Intelligence
Aranżer instrumentu jest w stanie odtwarzać nie tylko akordy, ale również generować nuty harmonii i dodawać je do linii melodycznych. Nuty harmonii są opierane na akordzie sterującym, wybieranym w przeznaczonej do tego celu części klawiatury. W wielu instrumentach możemy nawet dokonywać wyboru typu harmonii.
Notacja partyturyNiektóre pianina cyfrowe umożliwiają obserwację notacji muzycznych na wyświetlaczu. Jeśli w przyszłości chcielibyśmy rozwijać swoje umiejętności muzyczne, mamy do dyspozycji doskonałe narzędzie, użyteczne na drodze prowadzącej do zostania ekspertem w tej dziedzinie.
Ekran dotykowy
W niektórych modelach pianin zastosowano rewolucyjną technologię, polegającą na możliwości nawigacji pomiędzy ustawieniami i wyborem funkcji za pośrednictwem ekranu dotykowego, sprawiając że obsługa instrumentu staje się niezwykle prosta i szybka.
Interfejs komputerowy
Dzięki wbudowanemu interfejsowi komputerowemu, za pomocą jednego kabla możemy podłączyć nasze pianino z komputerem PC, bez konieczności korzystania z oddzielnego interfejsu MIDI ( złącza TO HOOST i USB).
MIDIDzięki MIDI możemy rozszerzać możliwości naszego pianina. Oznacza to, że zawsze możemy podłączyć dodatkowy moduł brzmieniowy lub aranżer, zyskując w ten sposób większą wszechstronność i niezależność muzyczną. Za pomocą podłączonego komputera PC, zaopatrzonego w odpowiednie oprogramowanie, możemy nawet wydrukować nuty własnej muzyki. Wszystkie pianina cyfrowe, oferowane obecnie na naszym rynku obsługują system MIDI.
Gniazda wejściowe i wyjścioweStereofoniczne gniazda wyjściowe pozwalają na podłączenie pianina do systemu nagłaśniającego, w celu wzmocnienia sygnału wyjściowego, lub do zestawu stereofonicznego umożliwiającego nagranie na taśmę magnetofonową lub CD własnego materiału muzycznego bez zakłóceń zewnętrznych. Stereofoniczne gniazda wejściowe, pozwolą zmiksować dźwięk pochodzący z magnetofonu, odtwarzacza CD, lub modułu brzmieniowego, z muzyką płynącą z naszego pianina. Niemalże wszystkie pianina cyfrowe wyposażone są w stereofoniczne gniazda zarówno wyjściowe jak i wejściowe, czyniąc możliwym korzystanie z wyżej opisanych opcji.
Źródło Roland Polska.